Geschiedenis Holwerd

Op zondag 12 november 1944, om 13.30 uur werd de eerste dienst gehouden van de gereformeerde vrijgemaakte gemeente te Holwerd. Deze dienst vond plaats in de Doopsgezinde kerk te Holwerd. Aanwezig waren ca. 70 personen, van wie de meesten zich later hebben aangesloten bij de nieuwe gemeente. De voorganger was ds. Kuiper en de preek ging over 2Tim. 2:9.

Voorafgaande aan de vrijmaking

De Gereformeerde kerk van Holwerd had als predikant ds. Andries Kuiper (21 mei 1910 – 13 december 1985). Voorafgaande aan de vrijmaking had hij al enige tijd problemen met de kerkenraad over het doen en laten van de [[Synode]]. Ds. Kuiper uitte in zijn preken, tegen de mening van de kerkenraad in, kritiek op de besluiten en het gezag van de synode en op dr. [[Abraham Kuyper]]. Gesprekken hierover met deputaten brachten geen overeenstemming en op 6 november 1944 kwam ds. Kuiper met een schriftelijke verklaring. Hij verklaart hierin dat hij niet kan instemmen met de leeruitspraak van de Synode over de doop. En dat hij niet kan beloven niets te zullen leren wat tegenstrijdig is met die leeruitspraak.

Deze verklaring betekende een schorsing voor de predikant, die de kerkenraad verliet met K. Andringa (ouderling) en S.M. Kooistra (diaken). Deze schorsing werd geeffectueerd met hulp een genabuurde kerk. Ds. Kuiper met de heren Andringa en Kooistra hebben vervolgens in een schrijven, gedateerd op 11 november 1944, de gemeenteleden van Holwerd geïnformeerd.

De eerste tijd na de vrijmaking

Na de eerste dienst op 12 november, werd er nog een bezwaarschrift tegen de schorsing ingediend. Na de negatieve uitslag op dit bezwaar, volgde een definitieve breuk. In december 1944 werd door 29 belijdende leden een schrijven ondertekend, die daarmee de band braken met de ‘synodale’ kerk en zich vrijmaakten.

In januari 1945 werd de eerste kerkenraadsvergadering gehouden. De preses was ds. Kuiper, scriba K. Andringa en diaken S. Kooistra. Op 18 maart werden een nieuwe ouderling (D. Haitsma) en diaken (K. v.d. Wielen) bevestigd. In de zomer van 1945 besliste de rechter dat de vrijgemaakten zondag de ‘synodale’ kerk mochten gebruiken. Tot die tijd werd het lokaal van de Ned. Hervormde Kerk gebruikt. De ‘synodale’ kerk werd gebruikt tot maart 1947, toen de rechtbank besloot dat medegebruik niet meer toegestaan was. De proces- en procedurekosten bedroegen f 1907,-. Aan de zusterkerken in Friesland werd gevraagd om een collecte voor deze kosten.

In april 1946 was het afscheid van ds. Kuiper. Hij vertrok naar Heemse. Als kado van de gemeente kreeg hij een nieuwe fiets.

Vanaf maart 1947 werd het lokaal van de Ned. Herv. Kerk weer gebruikt voor de erediensten. In de zomer van 1950 werd vanwege een verbouwing van de Herv. Kerk, tijdelijk gekerkt met de gemeente van Blije in de Ned. Herv. Kerk te Blije.

Groei

Van 1947 tot 1964 groeit het ledental van 66 to 112. Op de kerkenraadsvergadering van 11 maart 1959 wordt gesproken over het kopen van een eigen kerkgebouw. Als de gelegenheid zich voordoet wil men de kleuterschool hiervoor kopen. Op 17 juni 1959 wordt in een extra gemeentevergadering bekend gemaakt dat dit gebouw te koop is voor de som van f 2000,- en stemt de gemeente in met aankoop. Vrij kort daarna wordt dit gebouw, na enige aanpassingen, in gebruik genomen. Op 26 februari 1960 is er de eerste gemeentevergadering en op 11 november 1960 vergadert de kerkenraad er voor het eerst.

Vanaf 1957 gaan Holwerd en Blije zelfstandig beroepen. Op 12 mei 1963 komt ds. Van Kalkeren naar Holwerd. Hij blijft tot 17 februari 1969 en is in die periode tevens werkzaam voor de opleidingsschool Oost Sumba. Als pastorie bewoonde hij Voorstraat 29 te Holwerd. Vanaf 1969 wordt weer samen met Blije een predikant beroepen. In de periode daarna zakt het ledental gestaag.

Samenvoeging met Blije

Op de kerkenraadsvergaderingen van 4 september en 2 oktober 1978 wordt besloten om contact op te nemen met de kerk van Blije, om over een eventuele samenvoeging te spreken. Op 17 oktober 1978 werd de gemeente hierover geïnformeerd, die – na brede discussie – in meerderheid toestemming gaf om verder te gaan. Als voornaamste redenen werden genoemd:

• de moeilijkheden in verband met de voorziening in de vacatures ambtsdragers
• het teruglopende ledental (op dat moment 88)
• de hoge belasting van de ouderlingen van de vele leesdiensten
• de leesdiensten verhinderen de goede voortgang van de prediking
• de dreiging van opheffing
• de vermindering van de vele dubbele werkzaamheden van de predikant

Op 30 oktober 1978 wordt het verzoek door de kerkenraad van Blije besproken. Besloten wordt om in principe niet afwijzend tegenover deze vraag te staan. Ook Blije heeft nl. zorgen over het ledental. Op 20 november 1978 vergaderen de kerkenraden samen over de samenvoeging. Besloten wordt om de beide gemeente te raadplegen en de classis om advies te vragen.

Op 22 januari 1979 is de gemeentevergadering in Holwerd. Deze wordt als rumoerig beschreven, waarin vooral ook de tegenargumenten flink aan bod komen. Het verlies van de functie van het kerkgebouw in Holwerd gaf vooral moeite. Er wordt toch besloten om in de bouwvakvakantie 1979 op proef samen naar de kerk in Blije te gaan.

De classis van Dokkum gaf op 1 maart 1979 toestemming voor samenvoeging. Op 19 maart wordt in een gezamenlijke kerkenraadsvergadering besloten om de uitvoering van het samengaan op te starten. Hiervoor wordt een commissie benoemd (Sj. Haitsma en L. de Jong en twee leden van de kerk te Blije). In mei komt de commissie met een concept-akte en regeling van samenvoeging. Op 11 juni bespreken de gecombineerde kerkenraden dit en op 7 augustus 1979 wordt de definitieve akte van samenvoeging ondertekend.

Laatste zondag

Op 9 september 1979 is de laatste zondag in de kerk van Holwerd. In de morgendienst wordt het Heilig Avondmaal gevierd met ds. Tiekstra als voorganger. ‘s Middags wordt een nabetrachtingspreek van ds. Blok gelezen door br. J. Feenstra. Voor de gemeenteleden een emotionele dienst. De laatste keer in het zo vertrouwde kerkgebouw met de vele herinneringen: preken, dopen, belijdenis doen, trouwerijen en overledenen die uitgedragen waren. De officiële samenvoeging was in de nacht van vrijdag 14 september op zaterdag 15 september 1979. Op zondag 16 september 1979 was de eerste bediening van het Woord in de samengevoegde gemeente in het kerkgebouw van Blije.